Trong kỷ nguyên số, việc chụp ảnh màn hình (screenshot) đã trở thành một thói quen phổ biến, đôi khi là vô thức, để lưu lại thông tin nhanh chóng. Từ những tin nhắn quan trọng, hóa đơn điện tử, đến thông tin đăng nhập, ảnh chụp màn hình dường như là giải pháp tiện lợi nhất. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng, những bức ảnh tưởng chừng vô hại này lại có thể biến thành “mỏ vàng” cho những kẻ tấn công mạng, kẻ trộm danh tính hoặc đơn giản là những người tò mò không đáng tin cậy. Việc lưu trữ không kiểm soát các ảnh chụp màn hình chứa dữ liệu nhạy cảm tiềm ẩn những rủi ro bảo mật nghiêm trọng mà bạn có thể không ngờ tới. Đã đến lúc bạn nên dành vài phút để rà soát thư viện ảnh trên điện thoại hoặc máy tính của mình và loại bỏ ngay lập tức những ảnh chụp màn hình nguy hiểm sau đây.
1. Số Dư Tài Khoản Ngân Hàng
Chụp nhanh màn hình hiển thị số dư tài khoản ngân hàng có vẻ là một hành động vô hại, có thể để theo dõi tiến độ tiết kiệm hoặc xác nhận một giao dịch chuyển khoản. Tuy nhiên, những con số tưởng chừng đơn giản đó lại có thể trở nên cực kỳ nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu. Các ảnh chụp màn hình ngân hàng thường chứa nhiều hơn là chỉ số dư. Bạn có thể vô tình chụp lại một phần số tài khoản, lịch sử giao dịch gần đây, hay thậm chí là logo ngân hàng và giao diện ứng dụng. Nếu điện thoại của bạn bị mất hoặc bị tấn công, kẻ gian có thể tổng hợp thông tin về ngân hàng bạn sử dụng, số tiền bạn có và cách bạn chi tiêu.
Người dùng đang sử dụng ứng dụng ngân hàng trên điện thoại thông minh
Với loại thông tin này, tội phạm mạng có thể tạo ra các tin nhắn lừa đảo (phishing) vô cùng thuyết phục, mạo danh ngân hàng của bạn, hoặc sử dụng nó như một phần của kế hoạch đánh cắp danh tính lớn hơn. Thay vì lưu trữ những ảnh chụp màn hình này trong thư viện ảnh, bạn nên sử dụng các công cụ tích hợp sẵn của ngân hàng để xuất sao kê hoặc lịch sử giao dịch một cách an toàn. Nếu thực sự cần chụp màn hình, hãy cắt bỏ các thông tin cá nhân nhạy cảm và di chuyển ảnh đó vào một thư mục bảo mật. Tốt hơn hết, hãy xóa chúng ngay sau khi bạn đã sử dụng xong.
2. Mật Khẩu Hoặc Thông Tin Đăng Nhập
Có thể bạn vừa thiết lập một mạng Wi-Fi mới và chụp ảnh màn hình mật khẩu để tiện ghi nhớ, hoặc chụp một bức ảnh kho lưu trữ mật khẩu của mình như một tài liệu tham khảo nhanh. Cũng có thể bạn chụp mã xác thực hai yếu tố (2FA) trước khi chuyển đổi thiết bị. Dù với lý do gì, việc lưu trữ mật khẩu hoặc thông tin đăng nhập trong thư viện ảnh là một hành động tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khác với một trình quản lý mật khẩu chuyên nghiệp, thư viện ảnh của bạn không được mã hóa, và khả năng cao là nhiều ứng dụng đã có quyền truy cập vào đó. Chỉ cần một lỗ hổng ứng dụng, một vụ rò rỉ đồng bộ đám mây, hoặc một người tò mò có quyền truy cập vào thiết bị đã mở khóa, nhiều tài khoản của bạn có thể bị xâm phạm cùng lúc. Điều này đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng cho an toàn thông tin cá nhân của bạn.
Trang tạo câu hỏi bảo mật của 1Password
3. Giấy Tờ Tùy Thân Và Tài Liệu Du Lịch
Nếu bạn từng đi du lịch và muốn có một bản sao lưu dự phòng của hộ chiếu, thị thực (visa) hoặc giấy phép lái xe (bằng lái), bạn có thể đã chụp ảnh màn hình để tiện lợi. Mặc dù điều đó có thể hiểu được, nhưng nó không hoàn toàn an toàn. Các tài liệu này chứa dữ liệu cá nhân nhạy cảm: họ và tên đầy đủ, ngày sinh, quốc tịch, số tài liệu, và đôi khi cả chữ ký hoặc ảnh chân dung của bạn. Nếu một kẻ tấn công có quyền truy cập vào thư viện ảnh của bạn, chúng sẽ có được một hồ sơ danh tính đầy đủ, chứ không chỉ đơn thuần là một bức ảnh.
Vé máy bay được kẹp trong hộ chiếu đặt trên bàn
Cần lưu ý thêm rằng các ảnh chụp màn hình liên quan đến du lịch như vé máy bay thường bao gồm mã QR hoặc mã vạch có thể được quét để tiết lộ chi tiết đặt chỗ, số hội viên bay thường xuyên và các thông tin du lịch khác. Trong một số trường hợp, dữ liệu này thậm chí có thể được sử dụng để sửa đổi hoặc hủy đặt chỗ của bạn. Bạn nên lưu trữ những loại ảnh này trong một ví điện tử (digital wallet) có mã hóa hoặc một thư mục bảo mật yêu cầu mật khẩu hoặc dấu vân tay để truy cập. Và hãy luôn nhớ xóa những hình ảnh đó sau chuyến đi của bạn hoặc khi tài liệu không còn cần thiết nữa.
4. Các Cuộc Trò Chuyện Riêng Tư
Việc lưu các ảnh chụp màn hình tin nhắn, tin nhắn trực tiếp (DMs) hoặc email có thể trở thành thói quen thứ hai của nhiều người, nhưng vấn đề là chúng thường chứa rất nhiều thông tin nhạy cảm. Bạn có thể vô tình lưu số điện thoại, tên người dùng hoặc email của ai đó mà không hề nhận ra. Cuộc trò chuyện cũng có thể đi sâu vào các vấn đề riêng tư, như câu chuyện cá nhân, những câu nói đùa nội bộ, hay các thông tin công việc mà lẽ ra không được phép tiết lộ.
Tin nhắn lừa đảo phishing hiển thị trên màn hình điện thoại thông minh
Hãy tưởng tượng ai đó đang lướt qua thư viện ảnh của bạn, hoặc tệ hơn, dữ liệu đám mây của bạn bị xâm phạm và những đoạn hội thoại riêng tư đó bị lộ. Chắc chắn bạn sẽ đồng ý rằng điều đó không hề lý tưởng. Bạn cũng cần biết rằng ảnh chụp màn hình rất dễ bị bóc tách khỏi ngữ cảnh, bị hiểu sai, hoặc bị sử dụng để tống tiền hoặc thực hiện các kế hoạch lừa đảo nhắm vào bạn hoặc người bạn đang trò chuyện cùng. Nếu thực sự cần lưu một ảnh chụp màn hình tin nhắn, hãy sao chép và dán chỉ phần quan trọng vào một ứng dụng ghi chú bảo mật hoặc loại bỏ các thông tin nhận dạng và di chuyển nó đến nơi an toàn hơn.
5. Hồ Sơ Y Tế Hoặc Kết Quả Xét Nghiệm
Thông tin sức khỏe là cực kỳ riêng tư và không nên được đối xử một cách tùy tiện, đặc biệt là khi nó ở dạng ảnh chụp màn hình. Bạn có thể đã lưu một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm, hoặc thậm chí là một hóa đơn bệnh viện, nhưng vấn đề là hồ sơ y tế tiết lộ rất nhiều thông tin và có thể bị lợi dụng theo những cách mà bạn không ngờ tới.
Ngoài những lo ngại về quyền riêng tư, ảnh chụp màn hình y tế có thể phơi bày tên, ngày tháng, thông tin bác sĩ, chi tiết bảo hiểm và tình trạng sức khỏe, từ đó tạo điều kiện cho tội phạm mạng. Nếu bị chia sẻ, thông tin này có thể khiến bạn trở thành mục tiêu của các vụ lừa đảo, tống tiền, phân biệt đối xử hoặc đơn giản là gây ra sự bối rối đáng kể. Nếu bạn cần truy cập thông tin sức khỏe khi đang di chuyển, an toàn hơn là sử dụng ứng dụng chính thức của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn, vì các ứng dụng này thường có các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư được tích hợp sẵn.
6. Xác Nhận Mua Hàng Hoặc Vé Điện Tử
Các ảnh chụp màn hình xác nhận đơn hàng, vé sự kiện hoặc biên lai mua hàng cũng thường chứa đầy đủ các chi tiết mà tội phạm có thể sử dụng theo những cách độc hại. Mã QR và mã vạch trong vé điện tử đặc biệt rủi ro. Nếu ai đó có quyền truy cập vào hình ảnh đó, họ có thể quét mã và sử dụng nó trước khi bạn làm. Họ thậm chí có thể bán lại ảnh chụp màn hình vé điện tử trực tuyến trước khi bạn, chủ sở hữu ban đầu, nhận ra điều gì đã xảy ra.
Xác nhận đặt hàng Tesla Cybertruck hiển thị trên màn hình
Vì vậy, đối với các sự kiện và đặt chỗ, việc in một bản cứng và cất nó vào túi hoặc ví thường là lựa chọn thông minh hơn, đặc biệt nếu bạn đến một nơi có dịch vụ di động kém. Bạn cũng có thể thêm vé vào ứng dụng ví chính thức của điện thoại (như Apple Wallet hoặc Google Wallet), ứng dụng này sẽ bảo vệ chúng phía sau màn hình khóa và cài đặt bảo mật của thiết bị. Đối với các biên lai hoặc xác nhận mua sắm trực tuyến, hãy cân nhắc chuyển tiếp email cho chính bạn với một dòng chủ đề tùy chỉnh không gây chú ý và sau đó cất chúng vào một thư mục được chỉ định trong hộp thư đến của bạn. Bằng cách đó, chúng dễ tìm khi bạn cần và không nằm mở toang trong thư viện ảnh của bạn cho bất kỳ ứng dụng tò mò nào cũng có thể xem trộm.
7. Tài Liệu Công Việc
Các ảnh chụp màn hình liên quan đến công việc có thể làm rò rỉ thông tin nhạy cảm của công ty, chi tiết dự án hoặc dữ liệu khách hàng. Ngay cả nội dung tưởng chừng như nhàm chán cũng có thể hiển thị tên, cổng đăng nhập hoặc các sáng kiến chưa được công bố, có khả năng vi phạm các thỏa thuận không tiết lộ (NDA) hoặc chính sách bảo vệ dữ liệu.
Điện thoại hiển thị thư viện ảnh với các ảnh chụp màn hình và nút xóa, nền có logo Android
Không chỉ điều này có thể khiến bạn gặp rắc rối với nhà tuyển dụng, mà nếu điện thoại của bạn bị xâm phạm, sự rò rỉ dữ liệu có thể lan rộng vượt xa dữ liệu cá nhân của bạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh nghiệp. Do đó, việc hết sức cẩn trọng với các tài liệu công việc trong ảnh chụp màn hình là vô cùng cần thiết.
Kết luận
Ảnh chụp màn hình mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc, nhưng đi kèm với sự tiện lợi đó là trách nhiệm bảo mật thông tin. Nếu có bất cứ nội dung nào mà bạn không muốn hiển thị trên máy chiếu trong một căn phòng đông người, thì có lẽ nó cũng không nên nằm trong thư viện ảnh của bạn. Hãy thiết lập một lời nhắc hàng tháng để dọn dẹp thư mục ảnh chụp màn hình của bạn và cân nhắc sử dụng các giải pháp lưu trữ an toàn, được mã hóa cho bất kỳ thông tin nào dù chỉ là hơi nhạy cảm. Bảo vệ dữ liệu cá nhân là một quá trình liên tục, và việc quản lý cẩn thận các ảnh chụp màn hình là một bước quan trọng để giữ an toàn cho bản thân trong thế giới số.
Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng cách kiểm tra thư viện ảnh của bạn và chia sẻ bài viết này để nâng cao nhận thức về bảo mật thông tin cá nhân cho bạn bè và gia đình!
