Trong một thế giới phát triển không ngừng của công nghệ, có một thiết bị duy nhất đã dần chiếm lĩnh công việc của vô số thiết bị khác: chiếc điện thoại thông minh. Với khả năng đa dụng đến kinh ngạc, smartphone đã trở thành trung tâm của cuộc sống số, khiến nhiều người tự hỏi liệu có còn cần đến những danh mục thiết bị chuyên dụng mà nó đã thay thế hay không. Từ chiếc máy ảnh du lịch đơn giản cho đến thiết bị GPS phức tạp, smartphone đã chứng minh sức mạnh của sự tích hợp và tiện lợi, định hình lại hoàn toàn cách chúng ta tương tác với công nghệ. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích 10 loại thiết bị mà smartphone đã dần đưa vào quá khứ, đồng thời khám phá lý do tại sao một số trong số chúng vẫn còn giữ được giá trị riêng biệt.
1. Máy ảnh du lịch (Point-and-Shoot Cameras)
Đối với nhiều người, máy ảnh du lịch (point-and-shoot) là trải nghiệm đầu tiên với nhiếp ảnh kỹ thuật số. Giờ đây, smartphone đã làm được tất cả – và với sự hỗ trợ của nhiếp ảnh điện toán (computational photography) cùng công nghệ chỉnh sửa ảnh bằng AI, nó thậm chí còn làm tốt hơn đối với người dùng phổ thông. Bước ngoặt thực sự chính là sự tiện lợi vượt trội. Smartphone mang đến một chiếc máy ảnh luôn bên bạn, không đòi hỏi phải thay đổi thẻ nhớ hay quản lý pin riêng biệt. Dù những chiếc camera điện thoại đời đầu từng bị chê cười khi so với một chiếc máy ảnh du lịch khiêm tốn, nhưng cuối cùng chúng đã đạt đến mức chất lượng hình ảnh “đủ tốt” để chia sẻ trên Instagram, Facebook, hoặc tạo một album gia đình nhanh chóng. Một khi ngưỡng chất lượng này được vượt qua, hầu hết mọi người không còn thấy cần phải mang theo một thiết bị thứ hai chỉ để chụp ảnh, đặc biệt khi điện thoại còn có thể nhắn tin, lướt web, xem video và làm rất nhiều thứ khác.
Điều đáng ngạc nhiên, máy ảnh du lịch đang dần quay trở lại trên thị trường. Một số lượng đáng kể người dùng, đặc biệt là giới trẻ, dường như bị thu hút bởi sự đơn giản của một chiếc máy ảnh chỉ dùng để chụp ảnh. Thật dễ hiểu: đó là một trải nghiệm không bị phân tâm, chỉ có bạn, chiếc máy ảnh và khoảnh khắc trước mắt.
Máy ảnh mirrorless được cầm bởi người du lịch trên núi
2. Máy tính bỏ túi (Pocket Calculators)
Nhiều người vẫn còn nhớ chiếc máy tính TI-35 cũ kỹ, nhỏ gọn và có chức năng khoa học. Thời điểm đó, nó mang lại cảm giác có thể giải quyết mọi thứ. Trong trường học, đó là một biểu tượng của sự chuẩn bị sẵn sàng, và màn hình LED xanh nhỏ bé của nó từng được coi là công nghệ cực kỳ cao cấp.
Nhưng ngày nay, chức năng tương tự đã được tích hợp ngay trong ứng dụng máy tính trên điện thoại thông minh, cùng với một bộ công cụ khoa học đầy đủ, công cụ vẽ đồ thị và thậm chí cả các bộ giải toán ký hiệu. Trớ trêu thay, máy tính bỏ túi từng là kẻ tiên phong, thay thế thước loga và mở ra một làn sóng toán học dễ tiếp cận mới. Giờ đây, chúng lại bị chính smartphone vượt mặt. Lý do duy nhất mà máy tính bỏ túi vẫn tồn tại trong các lớp học là vì điện thoại bị cấm trong các kỳ thi. Nếu không, ít ai còn mang theo một chiếc máy tính riêng khi điện thoại có thể thực hiện những phép toán tương tự – và hơn thế nữa.
Máy tính bỏ túi, iPad, Apple Pencil và AirPods trên bàn làm việc
3. Thiết bị GPS chuyên dụng (GPS Devices)
Các thiết bị GPS chuyên dụng từ những thương hiệu như Garmin và TomTom từng là một cuộc cách mạng vào thời điểm đó, mang đến giải pháp thay thế tuyệt vời cho những tấm bản đồ giấy cồng kềnh. Nhưng điện thoại thông minh đã định nghĩa lại khái niệm điều hướng.
Các ứng dụng định vị như Google Maps và các lựa chọn thay thế cung cấp nhiều hơn những chỉ dẫn rẽ từng bước. Chúng cung cấp cập nhật giao thông trực tiếp, định tuyến lại thông minh và thậm chí đồng bộ hóa với danh bạ và lịch của bạn để lập kế hoạch chuyến đi liền mạch. Chưa kể với các công cụ tìm kiếm tích hợp, điện thoại của bạn còn đóng vai trò như một hướng dẫn viên địa phương, giúp bạn tìm trạm xăng, nhà hàng và các điểm tham quan khi đang di chuyển.
Trong khi các thiết bị GPS cao cấp vẫn còn chỗ đứng cho giới tài xế xe tải, thuyền viên và những nhà thám hiểm cần các tính năng siêu đặc thù, thì đối với hầu hết chúng ta, smartphone đã giành chiến thắng. Đây thậm chí còn không phải là một cuộc cạnh tranh công bằng.
Thiết bị GPS hàng hải và sonar trên thuyền đánh cá
4. Máy nghe nhạc MP3 (MP3 Players)
Nhiều người vẫn còn nhớ cảm giác tự hào khi sở hữu chiếc máy nghe nhạc MP3 đầu tiên của mình. Đó là một chiếc Creative Zen cồng kềnh với màn hình nhỏ xíu và đủ không gian cho vài chục bài hát. Chúng ta từng tải vào đó đủ thứ nhạc.
Tuy nhiên, một khi smartphone xuất hiện cùng với các ứng dụng nghe nhạc trực tuyến như Spotify, Apple Music và YouTube Music, ý tưởng “sở hữu” các tệp MP3 bắt đầu trở nên lỗi thời, thậm chí là không cần thiết. Khả năng truy cập nhanh chóng đã thay thế quyền sở hữu. Ngay cả khi chúng ta lưu trữ (tải xuống) nhạc, MP3 không phải lúc nào cũng là định dạng được lựa chọn nữa. Các định dạng hiệu suất cao hoặc lossless khác như AAC, FLAC đã chiếm ưu thế, mang lại chất lượng và khả năng nén tốt hơn.
iPod Classic màu đen được cầm trên tay gần cửa sổ, thể hiện thiết bị nghe nhạc đã bị smartphone thay thế
5. Đồng hồ báo thức (Alarm Clocks)
Có một điều gì đó kỳ lạ nhưng thoải mái về ánh sáng đỏ dịu nhẹ của chiếc đồng hồ báo thức kỹ thuật số đặt trên đầu giường. Nhiều người lớn lên cùng một chiếc đồng hồ có các nút vật lý phải nhấn xuống thật dứt khoát, và một thanh báo lại (snooze) giống như một sợi dây cứu sinh vào buổi sáng đi học.
Nhưng một khi smartphone xuất hiện trong phòng ngủ, đồng hồ báo thức đã lặng lẽ bị đẩy sang một bên. Giờ đây, điện thoại của bạn đóng vai trò là đồng hồ báo thức, thiết bị theo dõi giấc ngủ, máy tạo tiếng ồn trắng và hệ thống giải trí cạnh giường tất cả trong một. Bạn có thể cài đặt nhiều báo thức, tùy chỉnh khoảng thời gian báo lại, chọn từ hàng trăm âm thanh thức dậy, và điện thoại thậm chí còn tự động cập nhật giờ tiết kiệm ánh sáng ban ngày. Rất khó để tranh cãi với mức độ tiện lợi đó.
Tuy nhiên, không phải ai cũng là người hâm mộ. Các nhà nghiên cứu giấc ngủ và những người đam mê sức khỏe có lý khi họ đề xuất loại bỏ hoàn toàn điện thoại khỏi phòng ngủ. Một chiếc đồng hồ báo thức cơ bản không cám dỗ bạn lướt mạng xã hội vào lúc nửa đêm hoặc kiểm tra email công việc trước khi mắt bạn thậm chí còn chưa mở hoàn toàn.
Đồng hồ báo thức kỹ thuật số hiển thị thời gian trôi qua trên màn hình
6. Đèn pin (Flashlights)
Đối với hầu hết mọi người, đèn flash LED của smartphone đã lặng lẽ thay thế đèn pin truyền thống. Rất khó để đánh bại sự tiện lợi của việc có một nguồn sáng luôn trong túi của bạn, sẵn sàng giúp bạn tìm chìa khóa, đối phó với mất điện đột ngột hoặc nhìn xuống gầm ghế sofa mà không cần tìm một thiết bị riêng biệt.
Tuy nhiên, đây là một trong những trường hợp hiếm hoi mà thiết bị chuyên dụng thực sự vẫn giành chiến thắng. Một chiếc đèn pin chuyên dụng mang lại độ sáng lớn hơn nhiều, cung cấp khả năng kiểm soát chùm sáng tốt hơn và thời lượng pin sử dụng lâu hơn đáng kể (hoặc pin AA/AAA thông thường). Nó cũng được chế tạo để chịu va đập, điều này quan trọng khi bạn đang sửa xe, đi trong rừng hoặc chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp. Ngoài ra còn có một cân nhắc thực tế lớn: nếu có thứ gì đó có thể rơi xuống nền bê tông, thì đó nên là một chiếc đèn pin bỏ túi 30 đô la thay vì chiếc điện thoại 1.000 đô la của bạn.
7. Máy ghi âm (Voice Recorders)
Đã có lúc, một chiếc máy ghi âm kỹ thuật số bỏ túi là vật bất ly thân đối với sinh viên, nhà báo hoặc bất cứ ai muốn ghi lại một câu hát hay ý tưởng thoáng qua. Nó rất đơn giản: chỉ cần nhấn ghi âm, nói ra suy nghĩ của bạn, và xong.
Những ngày này, không ai phải suy nghĩ hai lần khi cần ghi lại một ý tưởng podcast, ghi lại một cuộc trò chuyện ngẫu nhiên hoặc lưu một ý tưởng vụt qua. Chỉ cần mở một ứng dụng ghi âm giọng nói. Nhờ micro tích hợp tốt hơn và “phép màu” giảm tiếng ồn bằng AI, âm thanh thường trong trẻo hơn bất cứ thứ gì mà những chiếc máy ghi âm cũ có thể xử lý. Và bạn có thể chỉnh sửa, chép lời hoặc chia sẻ tệp mà không cần chuyển đổi ứng dụng.
Nhiều ứng dụng hiện nay còn vượt xa chức năng ghi âm đơn giản. Bạn có nhiều tùy chọn định dạng tệp, dấu thời gian, nhãn và tích hợp liền mạch với các công cụ ghi chú và lưu trữ đám mây. Mọi thứ đều được tổ chức, có thể tìm kiếm và có sẵn ngay lập tức trên các thiết bị. Thật khó để tưởng tượng việc quay trở lại.
Ứng dụng Pixel Recorder trên điện thoại Pixel 8 Pro đang ghi âm
8. Máy quét tài liệu (Scanners)
Nhiều người từng than phiền khi nghĩ đến việc quét một tài liệu, vì điều đó có nghĩa là phải lôi chiếc máy quét phẳng cồng kềnh ra, khởi động phần mềm chậm chạp và cầu nguyện rằng hình ảnh sẽ không bị xiên lệch hoặc mờ – tất cả những nỗ lực đó chỉ để số hóa một biên lai hoặc lưu một mẫu đơn đã ký.
Giờ đây, điện thoại thông minh của bạn có thể quét tài liệu và làm cho chúng trông đẹp mắt. Các ứng dụng quét như Adobe Scan, Microsoft Lens, CamScanner hoặc thậm chí là ứng dụng Ghi chú tích hợp sẵn có thể quét, tự động cắt, tăng cường và chuyển đổi hình ảnh sang PDF trong vài giây. Chất lượng thường sắc nét và cân bằng hơn so với những gì chúng ta từng nhận được từ một máy quét truyền thống.
Tất nhiên, máy quét chuyên dụng vẫn có chỗ đứng trong các môi trường yêu cầu khối lượng lớn hoặc lưu trữ tài liệu. Nhưng đối với việc sử dụng hàng ngày, một chiếc điện thoại là quá đủ.
Hoa đặt trên máy quét phẳng, thể hiện công nghệ quét
9. Trợ lý kỹ thuật số cá nhân (Personal Digital Assistants – PDAs)
Bạn có còn nhớ chiếc Palm Pilot với bút stylus và màn hình thang độ xám không? Nó không thể gọi điện hay chụp ảnh, nhưng nó có thể quản lý lịch, ghi chú, lưu trữ danh bạ và thậm chí chơi một trò solitaire pixelated đôi khi.
Theo tiêu chuẩn ngày nay, những chiếc PDA đời đầu đó có vẻ thô sơ, nhưng chúng đã đặt nền móng cho những chiếc điện thoại thông minh mà chúng ta đang sử dụng hàng ngày. Mọi thao tác vuốt, chạm hay “Hey Siri” đều có nguồn gốc từ những chiếc điện thoại “tiền-thông minh” ban đầu đó. Chúng đã “đi bộ” để những chiếc smartphone chúng ta có bây giờ có thể “chạy nước rút” – và chúng ta đã tham gia vào một cuộc marathon toàn diện kể từ đó.
Thiết bị PDA cũ trên nền trắng, thể hiện công nghệ đã lỗi thời
10. Máy đọc sách điện tử (E-Reader Devices)
Danh mục này đòi hỏi một cái nhìn nhiều sắc thái hơn vì các thiết bị đọc sách điện tử chuyên dụng, như Kindle, vẫn chưa biến mất. Thực tế, chúng đã giữ vững vị thế của mình. Tuy nhiên, smartphone đã thay thế chức năng đọc sách điện tử cơ bản cho nhiều độc giả bình thường. Khả năng đọc sách, tạp chí và bài viết trên điện thoại, đặc biệt với các ứng dụng đọc sách điện tử tốt nhất và các ứng dụng tin tức khác nhau, đã giúp việc đọc trở nên dễ tiếp cận hơn và tích hợp vào cuộc sống hàng ngày.
Tuy nhiên, có một điều gì đó đặc biệt không thể phủ nhận ở một chiếc máy đọc sách điện tử chuyên dụng. Màn hình E-ink mô phỏng giao diện của giấy thật, giúp việc đọc sách trong thời gian dài trở nên dễ chịu hơn nhiều cho mắt. Chúng có thể hoạt động trong nhiều tuần chỉ với một lần sạc, hoạt động tốt dưới ánh nắng trực tiếp và sẽ không làm phiền bạn bằng tiếng chuông, quảng cáo hay những cám dỗ gây xao nhãng. Khi bạn muốn thực sự đắm mình vào một cuốn sách, một chiếc máy đọc sách điện tử chuyên dụng vẫn là cách thiền định và tập trung hơn để thực hiện điều đó.
Amazon Kindle Paperwhite Signature Edition trên bàn làm việc, thể hiện thiết bị đọc sách chuyên dụng
Smartphone đã định hình lại mối quan hệ của chúng ta với công nghệ, thay vì chỉ đơn thuần thay thế từng thiết bị riêng lẻ. Những gì trước đây đòi hỏi một chiếc túi đầy các thiết bị đơn năng giờ đây được xử lý bởi một thiết bị “tất cả trong một” vừa vặn trong túi của bạn. Điều này tuyệt vời theo nhiều cách, mặc dù đôi khi cũng khiến một số người hoài niệm về quá khứ. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những thiết bị nào đã bị smartphone thay thế hoàn toàn trong cuộc sống của bạn!
